شرق زاگرس مرکزی در دوره نوسنگی براساس کاوش های باستانشناسی تپه قلاگپ

Authors

مصطفی عبداللهی

علیرضا سرداری زارچی

abstract

علی رغم پژوهش های گسترده ای که در بخش های مختلف نیمه شرقی زاگرس مرکزی انجام گرفته، شواهدی اندک و پراکنده ای از دوره نوسنگی و پیش از آن در این بخش به دست آمده است. این درحالی است که استقرارهای این دوره ها - نوسنگی، آغازنوسنگی و پیش از آن- در نیمه غربی و بخش های جنوبی زاگرس به مراتب بیشتر بوده و با بررسی ها و کاوش های صورت گرفته، چارچوب منظم گاهنگاری منطقه ای کامل تری را فراهم ساخته است. کاوش های باستان شناسی تپه قلاگپ در شهرستان ازنا لرستان در سال 1388، به دنبال چهار فصل بررسی و شناسایی شهرستان ازنا، به عنوان یکی از دشت های مهم شرقی منطقه زاگری مرکزی صورت گرفت. این کاوش ها، شواهدی از دوره نوسنگی جدید و مرحله انتقالی به مس سنگی قدیم را در گمانه های لایه نگاری آشکار می سازد. مدارک سفالی موجود، سه مرحله نوسنگی و انتقالی مس-سنگی را در یکی از این گمانه ها به نام c نشان می دهد که شامل شش فاز سکونتی می شوند. مرحله اول نوسنگی با عنوان قلاگپ 1 هم زمان با افق سراب جدید، مرحله دوم نوسنگی با عنوان قلاگپ 2 هم زمان با افق سراب - باغ نو و مرحله سوم که انتقالی مس سنگی است، با عنوان قلاگپ 3 مطرح شده که بعد از آن وارد مرحله مس سنگی قدیم با عنوان قلاگپ 4 می شود. علاوه بر سفال، مدارک دیگری از دوره نوسنگی از این محوطه به دست آمده که شامل سازه هایی با عنوان کف سخت سوخته با پلان دایره ای هستند و منتسب به فعالیت های خانگی و تولید غذا می شوند. مواد دیگر مانند: ژتون ها، سردوک ها، مهره ها و قطعات پیکرک نیز یافت شده اند. مطالعه مواد تپه قلاگپ نشان می دهد که این جوامع با پیشرفت های مستقل و اِنزواسازی منطقه ای، سبک های سفالی منقوش منطقه ای گوناگون در دوره نوسنگی شرق زاگرس مرکزی به طور بومی در برابر تماس های روزافزون و فشرده میان منطقه ای توسعه یافته اند و درنهایت در مراحل دوره مس-سنگی که با ظهور فرهنگ دالمایی هم راه است، یک هم گونی فرهنگی در سراسر زاگرس و مناطق همجوار با پیچیده تر شدن این جوامع روی می دهد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

روستانشینی و تغییرات ‌فرهنگی جوامع شرق زاگرس مرکزی: کاوش باستان‌شناختی تپۀ قلاگپ

منطقۀ زاگرس مرکزی یکی از مناطق مهم استقرار انسان از دوره­های پیش­­ از­ تاریخ بوده است. مطالعه در این بخش به دنبال بررسی­ها و کاوش­های باستان­شناختی­ای بوده که از آغاز قرن بیستم صورت گرفته است، با­ این­­ حال، اطلاعات کافی در خصوص گاهنگاری مطلق و چگونگی فرایندهای گذر از مراحل مختلف را آشکار نساخته است. در این بین، در شرق زاگرس مرکزی که شامل لرستان شرقی نیز می­شود، تاکنون پژوهش­های اندکی انجام گرف...

full text

روستانشینی و تغییرات فرهنگی جوامع شرق زاگرس مرکزی: کاوش باستان شناختی تپۀ قلاگپ

منطقۀ زاگرس مرکزی یکی از مناطق مهم استقرار انسان از دوره­های پیش­­ از­ تاریخ بوده است. مطالعه در این بخش به دنبال بررسی­ها و کاوش­های باستان­شناختی­ای بوده که از آغاز قرن بیستم صورت گرفته است، با­ این­­ حال، اطلاعات کافی در خصوص گاهنگاری مطلق و چگونگی فرایندهای گذر از مراحل مختلف را آشکار نساخته است. در این بین، در شرق زاگرس مرکزی که شامل لرستان شرقی نیز می­شود، تاکنون پژوهش­های اندکی انجام گرف...

full text

بررسی فرهنگ یانیق در زاگرس مرکزی براساس کاوش لایه نگاری در تپه گوراب ملایر

تپه گوراب در روستای جوراب و در فاصله 12 کیلومتری شهر ملایر در جنوب شرق استان همدان قرار دارد؛ این تپه در مجاورت جاده ارتباطی ملایر به اراک واقع است. پژوهش های باستان شناسی  در تپه گوراب به طور مجدد به سرپرستی علی خاکسار با هدف تعیین عرصه و پیشنهاد حریم و لایه نگاری انجام گرفت که در نهایت منجر به شناسایی مساحت واقعی تپه و هم چنین ادوار فرهنگی مختلف موجود در این تپه گردید. در مجموع در تپه گوراب ب...

full text

عصرمفرغ قدیم در شرق زاگرس مرکزی- ایران

یکی از مشخصه های فرهنگی شرق زاگرس مرکزی در هزاره سوم و دوره مفرغ قدیم گسترش زیستگاههای مربوط به فرهنگ یانیق در این ناحیه است. در بررسی میدانی 1387در دشتهای محدوده شرق زاگرس مرکزی واقع در حوضه الوند ما توانستیم بیش از 90 زیستگاه مربوط به دوره مفرغ قدیم را شناسائی نماییم. بر اساس تجزیه وتحلیل داده های بدست آمده از این بررسی در محیط نرم افزار GIS و با استفاده از روش های آماری رابطه بین موقعیت هر ز...

full text

دوره نوسنگی قدیم در منطقه دریاچه ارومیه

سکونت‌گاه‌های دوره نوسنگی قدیم در منطقه دریاچه ارومیه آذربایجان مسئله‌ای است که تاکنون منابع منتشرشده درباره محوطه‌های باستانی این منطقه به آن اشاره‌ای نداشته‌اند. البته در پیرامون دریاچه ارومیه شماری از محوطه‌های باستانی عصر نوسنگی وجود دارند که از بررسی و کاوش آنها اطلاعات ارزشمندی منتشر شده است؛ مثل حاجی‌فیروز‌ تپه، یانیق‌‌تپه و اهرنجان‌‌تپه. با این حال، برعکس آنچه تاکنون منتشر شده، داده‌ها ...

full text

دوره نوسنگی قدیم در منطقه دریاچه ارومیه

سکونت گاه های دوره نوسنگی قدیم در منطقه دریاچه ارومیه آذربایجان مسئله ای است که تاکنون منابع منتشرشده درباره محوطه های باستانی این منطقه به آن اشاره ای نداشته اند. البته در پیرامون دریاچه ارومیه شماری از محوطه های باستانی عصر نوسنگی وجود دارند که از بررسی و کاوش آنها اطلاعات ارزشمندی منتشر شده است؛ مثل حاجی فیروز تپه، یانیق تپه و اهرنجان تپه. با این حال، برعکس آنچه تاکنون منتشر شده، داده ها و م...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهش های باستان شناسی ایران (علمی - پژوهشی)

Publisher: دانشگاه بوعلی سینا

ISSN 2345-5225

volume 3

issue 4 2013

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023